کد مطلب:214805 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:309
ملائکه و منازل أئمه
عن المفضل بن عمر قال: دخلت علی أبی عبدالله علیه السلام، فبینا أنا جالس عنده، اذ أقبل موسی ابنه و فی رقبته قلادة فیها ریش غلاظ، فدعوت به فقبلته و ضممته الی، ثم قلت لأبی عبدالله: جعلت فداك، أی شی ء هذا الذی فی رقبة موسی؟ فقال: هذا من أجنحة الملائكة. قال، فقلت: و انها لتأتینكم؟ قال: نعم، انها لتأتینا و تتعفر فی فرشنا، و ان هذا الذی فی رقبة موسی من أجنحتها.
بصائر ج 2 باب 17
ترجمه:
مفضل بن عمر گوید: وارد شدم به محضر امام ششم حضرت صادق علیه السلام، و در آن حالی كه در خدمت آن حضرت نشسته بودم: فرزندش موسی آمد، و در گردن او گردن بندی بود كه در آن پر غلیظی زده شده بود، پس من او را به طرف خود خوانده، و او را بوسیده و در بغل گرفتم.
سپس عرض كردم به امام ششم: فدایت گردم، چیست این كه در گردن موسی است؟ فرمود: این از پرهای ملائكه باشد. عرض كردم: آیا ملائكه به منازل شما وارد می شوند؟ فرمود: آری آنها می آیند، و به رختخوابهای ما خودشان را می مالند، و این
[ صفحه 142]
كه در گردن فرزندم می بینی از پرهای آنها باشد.
توضیح:
درباره این حدیث شریف توضیحاتی داده می شود:
1- ملائكه از عالم ماورای ماده، و از أجسام لطیفه محسوب می شوند. و در عالم ماورای ماده دو مرتبه در عالم أجسام وجود دارد كه: اجسام لطیفه عالیه، و أجسام لطیفه دانیه.
در مرتبه عالیه: ملائكه هستند كه به درجات مختلف و روی برنامه ها و وظائف گوناگون مشغول طاعت هستند.
و در مرتبه دانیه: انواع جن وجود دارند كه به لحاظ آلودگی در ذات آنها از جهت نورانیت و ظلمت و ایمان به حق و كفر و قرب به خداوند سبحان و بعد از او مراتبی پیدا می كنند، چنانكه می فرماید: و أنا منا المسلمون و منا القاسطون فمن أسلم فأولئك تحروا رشدا و أما القاسطون فكانوا لجهنم حطبا 72 / 15. [1] .
2- ملائكه از لحاظ خلوص ذات و طهارت و صفاء و نزاهت از آلودگی، یكنواخت آفریده شده، و نقطه ظلمت و جهت منفی در وجود آنها نبوده، و ذات پاك و نورانی آنها به جز خوبی و خیر و اطاعت و عبودیت و صلاح و توجه به روحانیت و انجام وظائف الهی، چیز دیگری را اقتضاء نمی كند.
آری ملائكه چون زجاجه در مقابل نور و حقیقت، فانی بوده، و هیچ گونه
[ صفحه 143]
خودنمایی و خودخواهی و عصیان و تخلفی ندارند، این است كه خداوند متعال از جریان حالات آنها نقل می فرماید: و اذ قال ربك للملائكة انی جاعل فی الأرض خلیفة قالوا أتجعل فیها من یفسد فیها و یسفك الدماء و نحن نسبح بحمدك و نقدس لك - 20 / 30.
در پاسخ كلام خداوند كه فرمود: می خواهم در زمین خلیفه ای از طرف خود خلق كنم، گفتند: آیا می خواهی در محیط تیره و از خاك شخصی را كه آلوده به خاك مادی تیره است قرار بدهی، و به اقتضای مادیت افساد در زمین و بلكه خونهای همدیگر را بریزند؟ در صورتی كه ما پیوسته مشغول تسبیح و تقدیس تو را كرده و ستایشگر هستیم.
3- تفاهم در عالم ملائكه با القاء مراد و تلقین در روح طرف است، و گفتن و شنیدن با زبان و گوش فقط در عالم ماده و حیوان و انسان صورت می گیرد.
و چون بخواهند با انسان مادی تفیهم داشته باشند: لازم است با قذف در قلوب و نكت در أسماع یا ایجاد صوت خارجی صورت بگیرد، و در باب 19 ذكر شد.
4- در صورتی كه ملائكه بخواهند با انسان مأنوس و ملاقات و مصاحبت نمایند: لازم می شود كه ایجاد صورت و شكل كرده و متشكل به صورت خارجی شوند، البته به صورت حیوان پاك یا انسان باصفاء.
توضیح اینكه: همین طوری كه ملائكه با القاء و ایجاد صوت و قذف در قلوب و نكت در أسماع تفهیم و تفاهم می نمایند: در صورت احتیاج و مأموریت به ملاقات و مصاحبت خارجی با أفراد انسان و أولیاء پروردگار متعال، به وسیله تشكل به یكی از صوری كه مورد نظر و متناسب مقام باشد: متشكل می گردند.
[ صفحه 144]
و متشكل شدن برای آنها كه جسم لطیف و پاك و نورانی و هیچ گونه كدورتی ندارند: به مجرد اراده صورت می گیرد.
چنانكه ما در عالم خواب یا مكاشفه (فیمابین نوم و یقظه) یا در حال انقطاع از بدن و انعزال از ماده، این مطالب را درك می كنیم، و این معانی بسیار مبرهن و روشن است.
و یكی از مصادیق روایت شریف - عبدی أطعنی حتی أجعلك مثلی تقول لشی ء كن فیكون (كه به عبارت مختلف نقل شده است): این مورد و این معانی است.
و اگر كسی حقیقتا قلب خود را تهذیب و تزكیه كرده، و چون ملائكه روح خود را از أرجاس أخلاقی تطهیر نموده، و ظلمات و حجب باطنی را برطرف كرد: أمثال این مطالب و حقایق را با چشم ایمان مشاهده خواهد كرد.
ان الذین قالوا ربنا الله ثم استقاموا تتنزل علیهم الملائكة ألا تخافوا و لا تحزنوا - 41 / 30. [2] .
4- در ارتباط به این مطالب آیاتی در موضوع نزول ملائكه به أنبیاء در موارد مخصوص وارد شده است. و همچنین در مجلد سابع بحارالأنوار ط قدیم باب أن الملائكة تأتیهم: روایات مختلفی راجع به این موضوعات نقل شده است.
از حضرت صادق سلام الله علیه است كه فرمود: ملائكه نازل می شوند بر ما روی اثاث خانه و بر فراشها و حاضر می شوند بر مائده ها و برای ما از سبزیهای لطیف می آورند، و پرهای خود را بر بچه های ما می مالند، و مانع می شوند از رسیدن
[ صفحه 145]
حشرات و حیوانات موذی بر ما، و أوقات نماز حاضر شده و با ما نماز می خوانند، و هر روز از أخبار جدید ما را مطلع می سازند.
أبوحمزه ثمالی می گوید، وارد شدم به خانه امام چهارم حضرت سجاد علیه السلام، و آن حضرت چیزهایی را جمع كرده و به كسی كه در پشت پرده بود می داد. عرض كردم: فدایت شوم، چیست كه آنها را جمع می كنی؟ فرمود: اضافاتی است از پرهای كوچك ملائكه و آنها را پس از رفتن آنان جمع كرده، و به گردن بند فرزندهای ما می بندیم. عرض كردم: آیا ملائكه اینجاها می آیند؟ فرمود: آری می آیند و به این پشتی ها تكیه می كنند.
[ صفحه 146]
بصائر ج 2 باب 17
ترجمه:
مفضل بن عمر گوید: وارد شدم به محضر امام ششم حضرت صادق علیه السلام، و در آن حالی كه در خدمت آن حضرت نشسته بودم: فرزندش موسی آمد، و در گردن او گردن بندی بود كه در آن پر غلیظی زده شده بود، پس من او را به طرف خود خوانده، و او را بوسیده و در بغل گرفتم.
سپس عرض كردم به امام ششم: فدایت گردم، چیست این كه در گردن موسی است؟ فرمود: این از پرهای ملائكه باشد. عرض كردم: آیا ملائكه به منازل شما وارد می شوند؟ فرمود: آری آنها می آیند، و به رختخوابهای ما خودشان را می مالند، و این
[ صفحه 142]
كه در گردن فرزندم می بینی از پرهای آنها باشد.
توضیح:
درباره این حدیث شریف توضیحاتی داده می شود:
1- ملائكه از عالم ماورای ماده، و از أجسام لطیفه محسوب می شوند. و در عالم ماورای ماده دو مرتبه در عالم أجسام وجود دارد كه: اجسام لطیفه عالیه، و أجسام لطیفه دانیه.
در مرتبه عالیه: ملائكه هستند كه به درجات مختلف و روی برنامه ها و وظائف گوناگون مشغول طاعت هستند.
و در مرتبه دانیه: انواع جن وجود دارند كه به لحاظ آلودگی در ذات آنها از جهت نورانیت و ظلمت و ایمان به حق و كفر و قرب به خداوند سبحان و بعد از او مراتبی پیدا می كنند، چنانكه می فرماید: و أنا منا المسلمون و منا القاسطون فمن أسلم فأولئك تحروا رشدا و أما القاسطون فكانوا لجهنم حطبا 72 / 15. [1] .
2- ملائكه از لحاظ خلوص ذات و طهارت و صفاء و نزاهت از آلودگی، یكنواخت آفریده شده، و نقطه ظلمت و جهت منفی در وجود آنها نبوده، و ذات پاك و نورانی آنها به جز خوبی و خیر و اطاعت و عبودیت و صلاح و توجه به روحانیت و انجام وظائف الهی، چیز دیگری را اقتضاء نمی كند.
آری ملائكه چون زجاجه در مقابل نور و حقیقت، فانی بوده، و هیچ گونه
[ صفحه 143]
خودنمایی و خودخواهی و عصیان و تخلفی ندارند، این است كه خداوند متعال از جریان حالات آنها نقل می فرماید: و اذ قال ربك للملائكة انی جاعل فی الأرض خلیفة قالوا أتجعل فیها من یفسد فیها و یسفك الدماء و نحن نسبح بحمدك و نقدس لك - 20 / 30.
در پاسخ كلام خداوند كه فرمود: می خواهم در زمین خلیفه ای از طرف خود خلق كنم، گفتند: آیا می خواهی در محیط تیره و از خاك شخصی را كه آلوده به خاك مادی تیره است قرار بدهی، و به اقتضای مادیت افساد در زمین و بلكه خونهای همدیگر را بریزند؟ در صورتی كه ما پیوسته مشغول تسبیح و تقدیس تو را كرده و ستایشگر هستیم.
3- تفاهم در عالم ملائكه با القاء مراد و تلقین در روح طرف است، و گفتن و شنیدن با زبان و گوش فقط در عالم ماده و حیوان و انسان صورت می گیرد.
و چون بخواهند با انسان مادی تفیهم داشته باشند: لازم است با قذف در قلوب و نكت در أسماع یا ایجاد صوت خارجی صورت بگیرد، و در باب 19 ذكر شد.
4- در صورتی كه ملائكه بخواهند با انسان مأنوس و ملاقات و مصاحبت نمایند: لازم می شود كه ایجاد صورت و شكل كرده و متشكل به صورت خارجی شوند، البته به صورت حیوان پاك یا انسان باصفاء.
توضیح اینكه: همین طوری كه ملائكه با القاء و ایجاد صوت و قذف در قلوب و نكت در أسماع تفهیم و تفاهم می نمایند: در صورت احتیاج و مأموریت به ملاقات و مصاحبت خارجی با أفراد انسان و أولیاء پروردگار متعال، به وسیله تشكل به یكی از صوری كه مورد نظر و متناسب مقام باشد: متشكل می گردند.
[ صفحه 144]
و متشكل شدن برای آنها كه جسم لطیف و پاك و نورانی و هیچ گونه كدورتی ندارند: به مجرد اراده صورت می گیرد.
چنانكه ما در عالم خواب یا مكاشفه (فیمابین نوم و یقظه) یا در حال انقطاع از بدن و انعزال از ماده، این مطالب را درك می كنیم، و این معانی بسیار مبرهن و روشن است.
و یكی از مصادیق روایت شریف - عبدی أطعنی حتی أجعلك مثلی تقول لشی ء كن فیكون (كه به عبارت مختلف نقل شده است): این مورد و این معانی است.
و اگر كسی حقیقتا قلب خود را تهذیب و تزكیه كرده، و چون ملائكه روح خود را از أرجاس أخلاقی تطهیر نموده، و ظلمات و حجب باطنی را برطرف كرد: أمثال این مطالب و حقایق را با چشم ایمان مشاهده خواهد كرد.
ان الذین قالوا ربنا الله ثم استقاموا تتنزل علیهم الملائكة ألا تخافوا و لا تحزنوا - 41 / 30. [2] .
4- در ارتباط به این مطالب آیاتی در موضوع نزول ملائكه به أنبیاء در موارد مخصوص وارد شده است. و همچنین در مجلد سابع بحارالأنوار ط قدیم باب أن الملائكة تأتیهم: روایات مختلفی راجع به این موضوعات نقل شده است.
از حضرت صادق سلام الله علیه است كه فرمود: ملائكه نازل می شوند بر ما روی اثاث خانه و بر فراشها و حاضر می شوند بر مائده ها و برای ما از سبزیهای لطیف می آورند، و پرهای خود را بر بچه های ما می مالند، و مانع می شوند از رسیدن
[ صفحه 145]
حشرات و حیوانات موذی بر ما، و أوقات نماز حاضر شده و با ما نماز می خوانند، و هر روز از أخبار جدید ما را مطلع می سازند.
أبوحمزه ثمالی می گوید، وارد شدم به خانه امام چهارم حضرت سجاد علیه السلام، و آن حضرت چیزهایی را جمع كرده و به كسی كه در پشت پرده بود می داد. عرض كردم: فدایت شوم، چیست كه آنها را جمع می كنی؟ فرمود: اضافاتی است از پرهای كوچك ملائكه و آنها را پس از رفتن آنان جمع كرده، و به گردن بند فرزندهای ما می بندیم. عرض كردم: آیا ملائكه اینجاها می آیند؟ فرمود: آری می آیند و به این پشتی ها تكیه می كنند.
[ صفحه 146]
[1] و از ما جمعي تسليم هستند، و گروهي برنامه به خود رسيدگي و تقسيط منافع دارند، پس آنانكه در تسليم هستند: طلب رشد مي كنند. و اما قاسطون: در جهنم خواهند سوخت.
[2] آنان كه گفتند پروردگار ما خدا است، و سپس در اين برنامه استقامت كامل داشتند: ملائكه بر آنان نازل شده و بشارت مي دهند كه مي ترسيد و محزون نگرديد.